"Mensen staan er niet alleen voor"
Van 8 tot 15 september is het de 'Week van lezen en schrijven'. Daarom delen we deze week ervaringen vanuit enkele van onze scholen op het gebied van taalontwikkeling. Iets dat vroeger met een gesprek geregeld werd, moet steeds vaker via een formulier of via internet. In de praktijk heeft niet iedereen altijd de vaardigheid om dit ook te doen. Het risico bestaat dat sommige burgers aan de kant komen te staan. Dit beperkt zich niet tot een enkele generatie. Elan Onderwijsgroep en Bibliotheken Noord Fryslân werken samen om jong en oud te ondersteunen bij het vergroten van taalvaardigheid.
Tineke Boersma
Doetie de Jager
Met het project ‘Sterk met taal' wordt geprobeerd om een brug te slaan tussen het klaslokaal, de bibliotheek en ouders en grootouders. Vanuit Elan Onderwijsgroep werken alle scholen samen met leesconsulenten van de bibliotheek om praktische hulp te bieden. Waarom wordt er eigenlijk aandacht besteed aan taalontwikkeling buiten het klaslokaal? Tineke Boersma is namens Elan Onderwijsgroep de aanjager van het project binnen de scholen. Doetie de Jager is bij Bibliotheken Noord Fryslân verantwoordelijk voor het bevorderen van lezen in de school. Samen lichten ze toe waarom deze samenwerking nodig is.
In de klas én thuis
"Taalvaardigheid beperkt zich niet tot een paar uren in het klaslokaal," legt Tineke uit. "In de eerste plaats zijn scholen er voor kinderen. Maar onderzoek wijst uit dat kinderen die opgroeien in een gezin waar taal actief gebruikt wordt beter presteren op school. Door op school én thuis taalgebruik te stimuleren is er zoveel meer mogelijk voor kinderen. "Leerkrachten hebben een belangrijke rol in het herkennen en signaleren van uitdagingen op het gebied van taal. Ze zien leerlingen en ouders dagelijks."
"Waar moet je dan op letten? En hoe bespreek je met ouders welke invloed dit heeft op de ontwikkeling van hun kind?" vult Doetie aan. "In de eerste plaats is het belangrijk dat leerkrachten situaties leren herkennen. Bepaalde informatie van school die niet gelezen wordt. Op die momenten is het goed dat je als leerkracht in kunt schatten of de mogelijke oorzaak ligt bij taalsituatie thuis."
Hulp durven aannemen
Dit is pas het begin van de ondersteuning die een ouder of grootouder kan krijgen. Doetie zegt hierover: "Onderschat niet wat het voor iemand betekent om toe te geven dat hij of zij hulp nodig heeft op dit vlak. Een belangrijke factor in de samenwerking tussen de school en de bibliotheek is het verlagen van drempels om hulp te accepteren. De bibliotheek kan mensen helpen of verwijzen, maar we hopen dat scholen een rol spelen in het overwinnen van mogelijke ongemakkelijke gevoelens rond niet goed kunnen lezen en schrijven. Mensen staan er niet alleen voor."
Omdat er al scholen van Elan Onderwijsgroep gebruik maken van 'De Bibliotheek op school', zijn de lijnen tussen beide organisaties kort. Een medewerker van de bibliotheek komt meerdere keren per jaar op school om met leerlingen te werken aan leesplezier. Binnen het project 'Sterk met taal' wordt dit uitgebreid. Tineke vertelt enthousiast: "Scholen organiseren regelmatig activiteiten op school waarin lezen centraal staat. Hierbij worden ouders zoveel mogelijk betrokken. Denk aan samen voorlezen of hulp bij activiteiten.
Als het ouders en grootouders ook stimuleert om thuis en op school meer met taal aan de slag te gaan is het effect zichtbaar in de hele samenleving. In sommige dorpen werken de scholen samen met andere initiatieven, zoals dorpshuizen."
Ruimte voor eigen initiatief
De opzet van het project zorgt ervoor dat alle scholen vanuit een gedeelde basis werken. Maar per school is er ruimte voor een eigen invulling. Tineke geeft aan dat dit de kracht is van deze aanpak: "Sommige scholen zetten in op een centrale en faciliterende rol voor de school, een minibibliotheek in het hart van het dorp. “De huiskamer van het dorp voor en door de inwoners, zeg maar”. Andere scholen kiezen ervoor om digitale activiteiten te koppelen aan leesvaardigheid. Ook ontstaan er netwerken van ouders, die elkaar helpen. Het mooie aan die eigenheid is dat we binnen het bestuur ontdekken welke insteek in bepaalde situaties goed werkt. Maar omdat elke school hetzelfde doel heeft, werken we allemaal vanuit dezelfde basis."
"In sommige dorpen werken de scholen samen met andere initiatieven, bijvoorbeeld via dorpshuizen."
Volgens Doetie de Jager is het ook belangrijk om als leerkracht te begrijpen welke signalen vragen om aandacht. "Vanuit de bibliotheek bespreken we eerst welke gevolgen uitdagingen in taalontwikkeling hebben voor mensen. Vanuit dat inzicht is het eenvoudiger om situaties te herkennen en te kiezen welke stap daarna gezet kan worden." In een vervolgtraining oefenen leerkrachten situaties met een trainingsacteur. Doetie vervolgt: "Door het inzicht te koppelen aan een praktijksituatie wordt het voor scholen makkelijker om de juiste actie te ondernemen."
Het artikel gaat verder na de afbeelding
Positief
Dit levert al goede resultaten op, aldus Tineke. "We zijn blij dat de eerste positieve verhalen al met ons gedeeld worden. Het mes snijdt natuurlijk aan twee kanten. Het stimuleren van taalontwikkeling op school én thuis leidt tot betere kansen voor kinderen. Je merkt ook dat ouders zich meer betrokken voelen bij de school, het contact wordt sterker. Op die manier kun je als school en bibliotheek je maatschappelijke rol nog beter vervullen."
"Onze leesconsulenten hebben aandacht voor lees- en taalontwikkeling in de klas", vertelt Doetie. "In de bibliotheken bieden we ondersteuning voor iedereen die aan de slag willen met taal. Dit project brengt die werelden samen. Maar we brengen het ook dicht naar de mensen toe. Het voelt goed om dit voor de regio te mogen doen."